Blog

wind en regen komen in het land
en ochtendmist doopt alles grijs
veel vogels zien hun verre reis
als noodzaak die hen overmant

de duinen kleuren – bont gebaar –
hun laatste bessen in het licht
vertrouwend op het nieuwe jaar –
kastanjes vallen als een gift

een vos zoekt speurend langs de sloot
– de kikkers weten van geen kwaad –
zijn jonge vacht kleurt rood

de mensen vieren eindejaar
en wachtend op de wintergaven
zoeken zij warmte bij elkaar

©Henry van Sanderburg, 2020

Als het broedseizoen voorbij is, gaan vrijwilligers van Staatsbosbeheer (SBB) in Lentevreugd weer aan de slag met beheerwerkzaamheden, onder meer op het zogenaamde Leeuwerikveld. Dit gedeelte van Lentevreugd wordt geschikt gemaakt voor de veldleeuwerik om er te broeden. Eerst wordt het veld gemaaid, daarna wordt het maaisel op wiersen geharkt en vervolgens naar een grote stapel gebracht. Uiteindelijk wordt al het maaisel afgevoerd, het gebied uit. Een flinke klus waar de vrijwilligers vele weken mee bezig zijn. Daarom is hulp van anderen welkom. Ook dit jaar kwamen leerlingen van de Amerikaanse school in Wassenaar een paar dagen helpen met het beheer. Naast het bij elkaar harken van maaisel, staken ze duindoornstruikjes uit en verwijderden ze poep van de grote grazers. Onder begeleiding van vrijwilligers van SBB en de docenten werd er door de leerlingen met veel enthousiasme gewerkt. Many thanks to the American school for their help! See you next year.

Vorige maand was het 155 jaar geleden dat onderwijzer en natuurbeschermer Jac. P. Thijsse werd geboren. Wie kent niet zijn beroemde Verkade-albums waarin hij ons op gepassioneerde wijze vertelde over de flora en fauna in Nederland? In het album Zomer uit 1907 gaat hij uitvoerig in op de wilde bloemen in de duinen. Bloemen die wij nog steeds kunnen zien in Lentevreugd, dat door de droge zomers van de afgelopen jaren steeds meer op een duingebied gaat lijken.

Ter ere van Thijsse een paar beschrijvingen van planten uit de Verlade-albums; planten die ook in Lentevreugd weelderig bloeien en daarmee veel insecten aantrekken.

“Het jacobskruiskruid is een van de gewoonste duinplanten, met ruwe krullerige bladeren en vele kleine gele samengestelde bloempjes.”

“…de mooie blauwe bloemen van het slangenkruid, die als ze pas open gaan, meestal rood zijn, worden door ontelbare insecten bezocht.”

“…en als de zuring is uitgebloeid wordt het rood van de vruchten en stelen zo fel, dat de rode kneutjes, die er komen snoepen, er nauwelijks op afsteken.”

“Het duizendblad, dat zoveel op een schermbloem lijkt, behoort tot de familie van het madeliefje, de composieten. De bloemen zijn soms wit, maar dikwijls rozerood en enkele keren heel donker rood, wat bijzonder mooi is.”

“Op andere plaatsen blinkt niet het tintelend goud van de boterbloemen, maar het zachter geel van de ratelaar, een leeuwenbekachtige plant met bleekgroene bladeren. Weer een ander geel is ’t geel van de rolklaver. Het trekt in oranje en de ongeopende bloem is vaak rood gestreept.”

Een bijzondere waarneming op 23 juli in Lentevreugd. Een peper-en-zoutvlinder (een nachtvlinder) die de dag doorbrengt bij het nest van de eikenprocessierups. Ze zitten elkaar niet in de weg, want ook de rupsen rusten overdag en gaan net als de peper-en-zoutvlinder in de avond op pad.

…kun je veel vlinders zien in Lentevreugd. Ze worden aangetrokken door de grote diversiteit aan wilde planten. Die bieden nectar en de mogelijkheid om eitjes af te zetten. In de zomermaanden is Hugo Woudenberg, vrijwilliger bij Staatsbosbeheer, wekelijks op pad om de vlinders te inventariseren. Dat doet hij heel systematisch door een vaste route te lopen.  Hij geeft zijn waarnemingen door aan de Vlinderstichting. Met behulp van het CBS en met de meer dan honderd andere vlinderroutes, kunnen landelijke ontwikkelingen in de vlinderstand worden gemonitord en vergeleken met voorgaande jaren.

Op 18 juli liep Hugo de route voor de 28^e keer dit jaar. Naast de algemeen voorkomende zandoogjes, zoals het bruin zandoogje, fladderden er landkaartjes, kleine vuurvlinders en koevinkjes. De vlinderstand in Lentevreugd komt redelijk overeen met het landelijke beeld, maar de hoeveelheid koevinkjes is momenteel opvallend. Niet zeldzaam, maar wel leuk om overdag tegen te komen is de lieveling. Het is een nacht-actieve nachtvlinder, maar zat in de ochtend van 18 juli duidelijk zichtbaar tussen de rolklaver.   

Deze maand houdt de Vlinderstichting een tuinvlindertelling. Iedereen met een tuin kan meedoen. Tel een kwartier de vlinders die u ziet en geef de telling door. Hiermee krijgt de Vlinderstichting zicht op hoe het met de tuinvlinders gaat. Door de combinatie met de routetellingen in natuurgebieden ontstaat een breed beeld over vlinderstand in Nederland. Er wordt al in ruim 800 tuinen geteld. Enthousiast geworden? Kijk voor informatie op Vlinder mee.

Komeet Neowise was afgelopen zaterdag met het blote oog te zien aan de noordwestelijke hemel. Deze foto is genomen op 11 juli rond 23:00 uur, vanaf de parkeerplaats van Lentevreugd. Toen bracht de komeet haar dichtste bezoek aan de zon en raakte daarbij flink verhit. Een deel van de komeet, die bestaat uit ijs en stof, verdampt daardoor. Dat veroorzaakt de kenmerkende, zichtbare komeetstaart.

Tijdens een planteninventarisatie in nationaal park Hollandse Duinen, ontdekte een vrijwilliger van KNNV dat er in een randsloot van Lentevreugd watercrassula groeit. Dit is een plant die niet van nature in Nederland voorkomt en behoorlijk kan woekeren. Als je er niets aan zou doen, vormt watercrassula in een paar jaar tijd dichte matten waar andere waterplanten moeilijk doorheen groeien. Omdat het een bedreiging vormt voor inheemse planten is besloten deze invasieve exoot te bestrijden. Begin juni is de woekeraar verwijderd.

Eind maart werden er twee boomleeuweriken gespot in Lentevreugd. De vogels vlogen op en streken neer in de duindoorns bij de ingang van het natuurgebied. Eind juni hoorde een vrijwilliger van Staatsbosbeheer de boomleeuwerik zingen toen hij aan het werk was op het parkeerterrein. Nadat hij de vogel in het vizier had gekregen, zag hij hem landen in de strook grond van buurman Overdevest. Op Waarnemingen.nl zijn vanaf maart tientallen waarnemingen doorgegeven van baltsende en zingende boomleeuweriken in Lentevreugd. Is hier misschien sprake van een broedgeval?

Het was heel droog in april. Net als elders in Nederland is dit het derde jaar op rij dat er sprake is van neerslagtekort. In Lentevreugd was dat goed te zien aan de drooggevallen centrale plas. Langs de rellen – daar waar het ‘t natst is – bleef het nog wel groen. Eerst zorgden de boterbloemen en later de ratelaars voor een geel accent. In juni kwam daar het paars van orchideeën bij. Maar op de hogere delen verdorde het gras. Het slangenkruid kwam in bloei, maar de blaadjes hingen slap vanwege de droogte.

Half juni kwam er eindelijk regen. Het was onvoldoende om het neerslagtekort aan te vullen, maar wel genoeg om de drooggevallen centrale plas van water te voorzien. Voor de rugstreeppadden het sein om snel de kant op te zoeken om te paaien.

Volgt er binnenkort nog een droge periode, dan mislukt het broedseizoen helaas voor de padden. Veel insecten, zoals vlinders, zullen het dan ook moeilijk krijgen, omdat verdorde planten weinig voedsel bieden en als waardplanten voor rupsen niet voldoen.

Afgelopen week kenden we een aantal zeer warme dagen met temperaturen rond de 30 graden. Mensen zochten verkoeling door een duik in het zwembad of in de zee te nemen. En dat is ook wat de grote grazers doen: zij zoeken het water op. Wandel je op een warme dag langs de grote centrale plas in Lentevreugd, dan is de kans groot dat je daar de kudde Schotse Hooglanders ziet pootje baden.

De Konikpaarden “leren” van de koeien. De paarden gingen eerst nog wat schoorvoetend, maar durven nu meer het water in te gaan.