Als naamgever aan het Leeuwerikfonds verdient deze vogel aandacht op deze website. De veldleeuwerik is een niet erg opvallende middelgrote vogel met vooral bruine en witte tinten. De witte pennen aan de buitenkant van de staart en het af en toe zichtbare bescheiden kuifje zijn nog het meest opvallend. En natuurlijk de jubelende zang, waarbij de vogel soms zo hoog stijgt dat het stipje niet of maar heel moeilijk te vinden is. De veldleeuwerik meet 18-19 cm van het puntje van de snavel tot het uiteinde van de staart. De spanwijdte is 30-36 cm en de vogel weegt tussen de 35 en 45 gram.
De veldleeuwerik trekt van eind september tot begin november weg uit Noord-Europa en keert in de periode februari-maart weer terug. Tijdens de trek kun je de veldleeuwerik herkennen aan een rollend geluid “tsjirrup”. Hij houdt van open terreinen zoals akkers, weilanden en ander grasland. Het voedsel bestaat uit insecten en zaden. De soort is in aantal erg afgenomen en staat als ‘gevoelige soort’ op de Rode Lijst Vogels. Sinds 2011 broedt de veldleeuwerik niet meer in Lentevreugd. Door delen van het terrein (kort) te maaien hopen we de dat deze prachtige vogel er weer gaat broeden.
Inspiratiebron
De veldleeuwerik inspireerde vele schrijvers, dichters en componisten. Mooie voorbeelden daarvan zijn het gedicht “To a skylark” van de Engelse romantische dichter Percy Bysshe Shelley en het muziekstuk “The lark ascending” van de Engelse componist Ralph Vaughan Williams (1872 -1958). Op YouTube zijn diverse mooie uitvoeringen te vinden, waaronder één door Janine Jansen. Ook vogelliefhebber Jac. P. Thijsse heeft de veldleeuwerik uitgebreid bestudeerd en beschreven. Leeuweriken hadden een speciaal plekje in zijn hart. In zijn (dag)boeken en aantekeningen heeft hij het vaak over ze. Uit de citaten blijkt ook hoe talrijk de leeuweriken in zijn tijd nog waren.
“Hoog in de lucht zingen de leeuweriken, een half dozijn tegelijk. Telkens daalt er een neer of stijgt er een op en wie goed kijkt langs het korte voorjaarsgras tusschen de gele bloemen, kan nog menig kuifkopje zien rondwandelen, pikkend naar voedsel, zorgend voor het nest of vechtend met de buren.” (uit Lente, blz. 37)
Thijsse beschrijft o.a. de voor leeuweriken zo kenmerkende vlucht in het boek Vogelzang (blz. 15, 38 en 39).
“Een heel mooie “grenszang” zagen we in het voorjaar van 1937 in de Kennemer Duinen. Twee gewone veldleeuweriken stegen tegelijk zingend omhoog geen vijf meter van elkaar af en dat ging al zingend naar boven, dezelfde afstand houdend alsof daar in de lucht een onoverkomelijke grens en tegelijk een onoverkomelijke aantrekking bestond.”
“De krachttoeren van de nachtegaal worden geëvenaard, misschien zelfs overtroffen, door die van de leeuwerik, die zingend altijd zweeft en zwevend altijd zingt. Dit is alweer niet helemaal waar. Dikwijls zingt de leeuwerik staande op zijn kluitje of op een paal of een hek; hoger zelden, ofschoon hij toch blijkbaar geen last heeft van duizeligheid.”
“Doorgaans stijgt hij [de akkerleeuwerik] de eerste meters geluidloos maar dikwijls genoeg zingt hij al eer hij goed los van de grond is. En dan gaat hij omhoog met vlugge slag van de brede wieken, in steile rondvlucht alsof hij snel een wenteltrap op rent. Hoe hoog wel? Ik weet van geen direct nauwkeurige metingen en moet mij behelpen met waarnemingen van duintoppen, torens, molenkappen en kom dan tot een uitkomst dat de vogel meestal niet hoger komt dan dertig of veertig meter en bij uitzondering de zestig meter overtreft. Dat ze geheel uit zicht zou verdwijnen, ligt meestal aan de vermoeienis van ons oog of ons waarnemingsvermogen. Let er meteen eens op, hoe moeilijk het is de afstand te schatten naar het geluid. Soms, als de zang heel uit de vage verte schijnt te komen, blijkt de luchtacrobaat geen vijfentwintig meter van U af te zijn. Hoe lang blijft de leeuwerik in de lucht? Soms niet eens één minuut, ook wel langer; mijn langste tijd is acht minuten.”
NB: Op de website van Vogelbescherming staat dat de veldleeuwerik zingend kan klimmen tot wel 100 meter en dat het gemeten record dat hij in de lucht kan blijven op 56 minuten ligt.